MINERAŁY – TWARDY ORZECH DO ZGRYZIENIA
Twardość to cecha, która pozwala na sklasyfikowanie danego minerału. Zależy od budowy wewnętrznej kryształu. Wielkość atomów i jonów oraz rodzaj łączących je wiązań nadaje im określone właściwości. Im mniejsze i gęściej ułożone atomy tym twardszy minerał. Nie oznacza to, że im twardszy tym bardziej wytrzymały.
JAK OKREŚLAMY TWARDOŚĆ MINERAŁU?
W specjalistycznych pracowniach geologicznych twardość minerału mierzy się za pomocą sklerometru. Badanie tym przyrządem polega na umieszczeniu próbki na stoliku obrotowym, rysowaniu jej powierzchni ostrzem diamentowym lub stalowym przy stopniowym zwiększaniu nacisku. Następnie określa się obciążenie potrzebne do wykonania rysy. Twardość minerału można też badać mierząc jego odporność na szlifowanie (metoda Rosivala) lub na wtłaczanie diamentowej piramidki w jego powierzchnię (metody Vickersa, Rockevala, Brinella). Są to jednak sposoby mniej dokładne niż pomiar sklerometrem i stosowane raczej wyłącznie do badania twardości metali.Twardość minerału to jego odporność na zarysowanie innym minerałem lub przedmiotem.
SKALA TWARDOŚCI MINERAŁÓW W/G MOHSA
W geologii twardość badana jest przez porównanie z zestawem minerałów wzorcowych, które tworzą tak zwaną skalę Mohsa. Niemiecki fizyk i geolog Fryderyk Mohs w 1812 roku stworzył dziesięciostopniową skalę twardości. Badanie przy pomocy tej skali polega na zarysowaniu próbki minerałami wzorcowymi o znanej wartości. Jest to metoda pomiaru porównawczego (względnego). Oznacza to, że twardość nie rośnie proporcjonalnie. Na przykład diament, który w skali Mohsa ma twardość 10 jest tak naprawdę około 140 razy twardszy od korundu, który ma twardość 9 i około 1170 razy twardszy od kwarcu, który ma twardość 7.
To powszechnie przyjęta skala twardości, stosowana przez geologów. Dziesięć wzorcowych minerałów to kolejno:
Tabele: źródło:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Skala_twardo%C5%9Bci_Mohsa
Skala Mohsa jest bardzo często wykorzystywana przez geologów w badaniach terenowych. Nawet jeśli nie mamy ze sobą próbek minerałów wzorcowych, to za pomocą prymitywnych przyrządów (drutu miedzianego, ostrza noża) możemy w przybliżeniu oszacować twardość znalezionego okazu.
UWAGI
Twardość nie ma nic wspólnego z kruchością minerału. Diament jest twardy (odporny na zarysowanie i ścieranie), ale kruchy (można go rozbić). Odmiany kwarcu (7 w skali Mohsa) takie jak agat, ametyst, krzemień pasiasty itd., z których biżuterię tak chętnie nosimy, również są stosunkowo kruche. Kruchość kamieni ozdobnych jest przyczyną, dla której oprawia się je w srebro lub inne metale. Metal zapewnia kamieniowi pewną ochronę lecz nie zabezpiecza w 100%. Dlatego z minerałami należy obchodzić się z dużym wyczuciem i delikatnością. Odwdzięczą się swoim pięknem i mocą, którą przekazała nam Matka Ziemia.