Lapis lazuli

Lapis lazuli lok. Afganistan

Szeroko pojęty kolor błękitny wprowadzał dużo skrajnych interpretacji. Rzymianie uznawali jako kolor żałoby a w tym samym czasie Egipcjanie upatrywali w nim szczęście i mądrość. W XII w. n.e. niebieski pojawił się w elementach architektonicznych. Tworzone witraże upiększało szkło barwione kobaltem, który nadawał barwę w kolorze atramentu. W malarstwie na obrazach starych mistrzów rzadko występuje kolor niebieski, bo ten pigment – nazywany ultramaryną – był bardzo trudny do zdobycia, a jego cena była często wyższa, niż złota. Nazwa „ultramaryna” pochodzi od łacińskiego „za morzem”, ponieważ pigment był sprowadzany do Europy z kopalni w Afganistanie. Pozyskiwano go z lapis lazuli – skały metamorficznej zawierającej minerał o nazwie lazuryt. Do wytwarzania niebieskich pigmentów stosowano jako tańszy zamiennik azuryt, jednak kolor ten z czasem zieleniał. Dlatego ultramaryna wykorzystywana była do malowania na obrazach postaci i ich ubioru o wyjątkowej randze w świecie symboli. Szaty Maryi wcześniej przedstawiane w barwach ciemnych, żałobnych zastąpiono w średniowieczu na błękitne. Wraz ze wzrostem teologicznego znaczenia Maryi i mnożeniem się form pobożności maryjnej, rosła też popularność przypisanego jej błękitu. Na przestrzeni lat rywalizowały ze sobą pigment pochodzenia mineralnego ultramaryna z pigmentem pochodzenia organicznego/roślinnego indygo. Wytworzenie każdego z nich wymagało czasu, cierpliwości i pracy. Ultramaryna to sproszkowany lapis lazuli, gdzie drobinki pirytu (posiada go pochodzący z Afganistanu lapis lazuli) na malowanych obrazach lub pisanych ikonach odzwierciedlały gwiezdne niebo. Indygo wytwarzane było z fermentujących liści, gdzie istotą było napowietrzanie cieczy poprzez wdmuchiwanie jej do wielkich kadzi. Proces mozolny zarówno w przypadku ultramaryny, jak i indygo napędzany przez cenę pożądanych na rynku barwników.

Co ma wspólnego kolor ultramaryna ze snem?

W 1923 roku genetyk Clyde Keeler odkrył, że myszy pozbawione fotoreceptorów (ślepe) reagują w odpowiedzi na niebieskie światło. Minęły 3/4 wieku i potwierdziło się , że każdy nawet niedowidzący ssak posiada receptor, który wyczuwa błękitne światło. Największe stężenie na tę część widma jest we wczesnym świetle dziennym. Wyznacza ono nasz cykl okołodobowy, zegar biologiczny, który pozwala nam spać w nocy a być aktywnym w ciągu dnia

Współcześnie projekcja na sztuczne światło niebieskie z urządzeń i oświetlenia punktowego prowadzi do zaburzeń lub skrócenia snu.

Lapis lazuli z łac. niebieski kamień uważany jest za kamień półszlachetny o twardości 4-5 w skali Mohsa. Jest mieszanką minerałów: niebieskiego lazurytu, białego kalcytu, złotego pirytu. Po rozbiciu powstaje szary proszek, który nijak nie może zadowolić żadnego twórcy. Dlatego najistotniejsze w procesie jest oddzielenie poszczególnych składników i jest on bardzo mozolny polegający na wypłukiwaniu.

Ultramaryna to błękit prawdziwy, niekiedy wpadający w fiolet. Przez artystów stosowany z szacunkiem, delikatnością w celu zaakcentowania, podkreślenia rangi postaci. Stąd boskie odniesienie nacechowane skromnością i dobrocią.

Aniołek Vitrene z lapis lazuli wzbudza spokój i poczucie bezpieczeństwa. Kojarzy się z niebem, które przywodzi na myśl pozytywne uczucia i to niezależnie od uwarunkowań kulturowych. Niebieski utożsamiany jest również z wiedzą, oświeceniem. Intuicyjnie sięgam po kolor niebieski, gdy mam przed sobą podjęcie trudnych decyzji.